اصفهان نصف جهان

صنعت

استان   اصفهان ، از قطب های صنعتی کشور به شمار می رود و صنایع بارز آن شامل صنایع ذوب آهن ، صنایع فولاد مبارکه ، صنایع پلی اکریل ، صنایع غذایی ، دارویی و بهداشتی ، صنایع نساجی و چرم سازی ، صنایع شیمیایی ، صنایع نفت و پتروشیمی ، صنایع کانی غیر فلزی ، صنایع چوب ، صنایع فلزی ، صنایع ریخته گری و تغییر شکل فلزات ، صنایع برق و الکتریک ، صنایع ماشین آلات و ساخت تجهیزات دیگر واحد های صنعتی می باشد. این واحد های صنعتی ، آلودگی هایی را نیز برای هوا و زاینده رود به دنبال می آورد. روشن است که ، مصرف سوخت های فسیلی و تولید گاز منواکسید کرین ، و به دلیل نیاز فراوان به آب ( برای شست و شو ، خنک کردن وسایل ) ، پساب های آن به زاینده رود ریخته می شود، جای افسوس است که ، اصفهان ، یکی از پنج شهر آلوده ی کشور از دیدگاه هواست و زاینده رود ، پس از گذر از اصفهان ، تیره و تیره تر می شود ، تا جایی که در نزدیکی اژیه ، قورتان و ورزنه به رنگ قهوه ای رخ می نماید و باخود عوامل بیماری زا ، مانند باکتری ها و ویروس ها و تخم های انگل به همراه دارد که هر یک اثراتی شناخته شده بر سلامت و بهداشت همگانی دارد. هنگامی که زندگی شهر اصفهان ، شهرها و دهکده های پیرامون این سامان ، در گرو سلامت زاینده است ، چگونه می توان پذیرفت که ، اجازه دهیم کارخانه ها و پساب های صنعتی خود را وارد زاینده سازند؟ رها کردن حجم سنگینی از پساب های خانگی به زاینده رود را چگونه می توان توجه کرد ؟ این در حالی است که پساب های کشاوری نیز، که آغشته به ترکیبات شیمیایی حاصل از مصرف کودهای شیمیایی و آفت کش ها هستند ، در زاینده رود و منابع آب و خاک فرو می ریزند. بنابراین ، کی و چگونه به نجات زاینده رود و محیط زیست پیرامون خود بپردازیم ؟ باشد تا روزی رسد که باز رودی را که به پاکی اشک چشم بود ، باز ببینیم و آسمان آبی را به اصفهان بازگردانیم و سیاهی و تیرگی را ، از پیرامون محیط زیست مان بزداییم.

مکتب اصفهان:

   کشور ایران و جهان درگذر از هزاره اول به هزاره دوم هجری قمری تحولات شگفت آوری را از سرگذرانده و تجربه کرده و همه سده های بعد از آن را تا امروز که درآنیم متاثر خود ساخته است. در چنین دورانی فعالیت ها و روابط فرهنگی با گستردگی و گوناگونی بی سابقه ای در حال شکل گیری بود، چنانکه تمامی ابعاد زندگی بشری همچون هنر، تفکر، صنعت و جامعه را دگرگون می کرد. در چنین شرایطی "اصفهان" به عنوان پایتخت صفویان انتخاب شد و در پیوندی زمانی مجموعه دستاوردهای سده های گذشته را به شکل تکامل یافته ای به منصه ظهور گذارد. همراه با این پیوند در زمانی برای بهره وری از تجربیات گذشته، ایران به عنوان یکی از مهمترین مراکز جهان اسلام به رفاقت و رقابت درون فرهنگی با حوزه های دیگر فرهنگی در جغرافیای اسلامی همچون شبه قاره، آسیای صغیر و آسیای میانه پرداخت. این تبادلات درون فرهنگی تاثیر و تاثرات سازنده بسیاری را در این حوزه ها موجب گردید، اما با تحول و توسعه وسایل نقلیه به ویژه دریایی و راه های زمینی، روابط ایرانیان به درون فرهنگی محدود نشد، بلکه به بینا فرهنگی میان ایران و کشورهای اروپایی و کشورهای شرق دور نیز منجر گردید که به نوبه خود دستاوردهای سازنده و گاه مخربی را به همراه داشت. این روابط در زمانی، درون فرهنگی و بینا فرهنگی موجب تحولاتی اساسی در اندیشه، هنر، ادبیات، جامعه، اقتصاد و سیاست این دوره شد چنانکه فصل نوینی را در تاریخ کشور ایران ورق زد. این فصل نوین چالش ها یا پیوستگی های عناصر گذشته و تازه و نیز، بیرونی و درونی را به همراه داشت چنانکه موجب ظهور سبک ها و مکاتب نو از جمله مکتب اصفهان گردید. این تحولات آنچنان وسیع و گسترده می باشد که هیچ هنری و تفکری از آن بی بهره و بی تاثیر نبوده است. در واقع، شناخت دقیق این دوره، شناخت علل بسیاری از جریانات فکری، اجتماعی، سیاسی و هنری ایران دوره جدید است. از جمله شاخه های گوناگون هنری، ادبی و فلسفی مکتب اصفهان می توان به نگارگری، خوش نویسی، موسیقی، هنرهای نمایشی، هنرهای صناعی، معماری و شهرسازی، ادبیات و حکمی - هنری اشاره کرد.

خوش نویسی:

خوش نویسی یکی از هنرهای ریشه ای و کهن ایران است که به لحاظ حضور همیشگی در عرصه تاریخ و تداوم و پیوند با سایر هنرهای ملی در فرهنگ این سرزمین نقش داشته و در طول قرن های متمادی و در جغرافیای سیاسی و فرهنگی و به دست توانای نوابغ بزرگ آن، سیر رشد و تعالی را پیموده و شهر تاریخی و هنری اصفهان یکی از مهم ترین حوزه های ابداع و قوام و دوام این هنر بوده است.

هنرهای صناعی:

پایگاه رفیع هنرهای صناعی در ایران دارای سابقه ای زیاد و درخشان در بسیاری از هنرهای بومی و سنتی از جمله فرش بافی، فلزکاری، هنرهای مرتبط با چوب، نساجی سنتی، سرامیک و کاشی سازی، سفال گری، شیشه گری و برخی از دیگر صنایع دستی کشورمان است. در این زمینه اگرچه پیش از دوران صفویه نیز اصفهان در برخی از این گونه هنرها دارای سابقه و حتی بعضا پیشگام و آغازگر بوده است، اما آنچه بررسی ها مسلم کرده از عهد صفویه و به ویژه زمان انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت، درخشش و شکوفایی رشته های متعددی از صنایع دستی آغاز شده است.

هنرهای نمایشی:

در زمینه هنر نمایش انواع نمایش های تعزیه یا مصیبت خوانی، معرکه گیری، قصه خوانی یا نقالی و لعبت بازی به علاوه اشکال گوناگونی که از کنار هر یک از این نمایش ها به وجود آمده است، در زمان صفویه بر فضای هنر ایران بال گسترد و دامن گشود و در این میان، مولانا کمال الدین حسین واعظ کاشفی دردانه نظریه پردازی در تاریخ نمایش ایران، در دو کتاب "فتوت نامه سلطانی" و "روضه الشهدا" به توصیف آداب و قواعد انواع نمایش پرداخته که روح و جسم، دو عنصر تفکیک ناپذیری که نزد بسیاری از نظریه پردازان تئاتر غرب از هم جدا مانده اند، هنرهای نمایشی ایران را یکجا باز می شناساند. پیوند دوباره این دو عنصر در هنر نمایش امروز همراه با پیشرفت چشمگیر عصر جدید بر بستر پایه های محکم از پیش نهاده شده، شاید نیاز روح و جسم جدا افتاده در جهان امروز را دست کم در لحظه برخورد با هنر برآورد.

موسیقی:

در این حوزه نیز موسیقیدانان و موسیقی شناسان برجسته ای در اصفهان پا به عرصه وجود گذاشته اند و در تثبیت مکتب موسیقیایی دوره صفویه نقش مهمی ایفا کرده اند. آنان به نوعی سنت موسیقیایی دوره تیموری را که توسط نظریه پردازانی چون عبدالقادر مراغه ای تدوین و اشاعه یافته بود، تکمیل کردند. آثار تالیف شده در این حوزه، موید آن می باشد که ارتباط نزدیکی بین دربار صفوی و دربار عثمانی وجود داشته است. مبانی مکتب موسیقی اصفهان چه از لحاظ نظری و چه از نظر عملی، در آثار موسیقی این دوره به خوبی تثبیت شده است و با بررسی و تحلیل این آثار، می توان چهره جامعی از فرهنگ موسیقیایی اصفهان قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم ترسیم کرد.

معماری و شهرسازی:

بدون تردید و بی اغراق نمود عینی خواست های آرمان گرایانه مردم ما در سده های 11 و 12 به ویژه در کانون فرهنگی تاریخی اصفهان از راه هنر معماری و شهرسازی آن جای تامل بسیار دارد. این همه، وامدار بزرگانی در بستر هنر معماری و شهرسازی بود که هر چند چهره تابناکشان در آثار ممتازشان جاودانه می درخشد، ولی شخصیت چند بعدی بی مانندشان شخصیت هایی همچون استادعلی اکبر معمار اصفهانی، استاد محمدرضا اصفهانی، استاد یوسف بنا اصفهانی، علیرضا امامی و بسیاری از ستارگان درخشان هنر معماری و شهرسازی دوران که باید آنان را شناخت تا راه و رسمشان چراغ راه نسل امروز و فردا گردد، هنوز آن طور که شایسته است، متاسفانه ناشناخته مانده اند.

فلسفه و حکمت:

یکی دیگر از عناصر مهم جنبش فرهنگی که از حدود سال 1000 هجری قمری در ایران رخ داد و تمدن ایران را به اوج شکوفایی رساند و بعدا به مکتب اصفهان مشهور گردید، فلسفه و حکمت معنوی خاص آن است. تفکر، مبنای فرهنگ و تمدن است و شناخت عمیق هیچ تمدنی بدون درک عمیق تفکری که اساس آن تمدن است، ممکن نیست. تمدن و فرهنگی که از آغاز هزاره دوم در ایران ظهور کرد بر پایه حکمت و فلسفه ای معنوی شکل گرفت که در نوع خود در همه تاریخ بی نظیر یا کم نظیر بود. حکیمانی چون میرداماد و صدرالمتالهین برجسته ترین نمایندگان حکمت معنوی این دوره به شمار می آیند. هر چند که همواره عرفان اسلامی و اسلام روبه روی فلسفه ، به خصوص فلسفه غربی ایستاده است.

ادبیات:

در این حوزه اهمیت موضوعاتی همچون نظم و نثر، شیوه های نقد ادبی، فرهنگ نویسی، تذکره نویسی، زیبایی شناسی و نوآوری های شعری و صورخیال در عصر صفوی غیرقابل چشم پوشی است.

نگارگری:

درباره هنر نگارگری به این بسنده می کنیم که سهم ویژه ای را در مکتب اصفهان ایفا می کند و بازشناسی، معرفی و حفظ ارزش های اصیل فرهنگی - هنری ایران به ویژه نقاشی عصر صفویه در اصفهان بسیار قابل بررسی و تامل است.

برج قوس (نیماسب) نماد اصفهان

نماد اصفهان
چنانکه در روزگاران گذشته مرسوم بوده ، مردم متمدن برای دیار خود نمادی نجومی را قائل می شدند و مردم این سامان نیز طالع شهر خود را برج قوس (نیماسب) شمردند و این نماد نجومی خوش یمن را بر فراز بناهای شاخص خود نقش می کردند. آنچنان که بر فراز ورودی قلعه ی تبرک به نمایش درآمده بود و در دوره ی صفویه بر سر در ورودی بازار شاهی بر کاشی معرق نقش بست. قوس (نیماسب) نهمین صورت از صور فلکی است ، پیش از فصل سرما یا انقلاب زمستانی زمانی است که کار برمزرعه پایان یافته و هنگام شکار است. برج قوس سیمای موجودی نیمه انسان و نیمه حیوان (ببر)دارد که با چهارپا برزمین ایستاده و در مقابل دم حیوان که به شکل اژدها (سیمایی اهریمنی دارد) کمانی در دست گرفته و تیری را نشانه رفته است ، که به شکل نمادین آن حکایت از تبدیل نیروی وجود با جاذبه ای معنوی و اشراق روحی و اعتلای درونی است که نیروهای اهریمنی را هدف گرفته و از طریق آن غریزه و خود تعالی یافته و به جانب انسان برتر ره می سپرد. این برج در  ارتباط با یک حماسه ، میدانی با نقشی از جهان است و خط سیری پر از جهش است و بی سبب نیست که در باشکوه ترین میدان ساخته شده و در اصفهان به تصویر درآمده است.

راه‌اندازی زیر ساخت اطلاعات مکانی (SDI    ) شهر اصفهان

     

مقدمه:

در راستای برنامه راهبردی سامانه های اطلاعات مکانمند شهرداری اصفهان و با پشتیبانی مسئولین محترم شهرداری و سازمان آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) شهرداری اصفهان، پروژه راه‌اندازی زیرساختهای اطلاعات مکانی    (Spatial Data InfraStructure)      یا به اختصار SDI     در دستور کار قرار گرفت.

اطلاعات مکانی بعنوان یک زیرساخت، یکی از مهمترین و حساس­ترین عوامل تصمیم­گیری و به خصوص تصمیم‌گیریهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در زندگی امروزه می­باشد. به همین دلیل دستیابی به اهداف و انجام فعالیتهای سازمان­های مختلف زمانی امکان­پذیر است که دسترسی به داده­های مکانی مناسب و یکپارچه میسر باشد. این موضوع به خصوص برای برنامه­ریزی های آینده بسیارحائز اهمیت است.ضمناً در گام اول محدوده بهره برداری این پروژه، شهرداری اصفهان و در گام های بعدی شهر اصفهان خواهد بود.

SDI     مجموعه ای از فناوری ها، سیاستگذاری ها، استانداردها، شبکه های دسترسی و منابع انسانی برای جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی، توزیع، بهینه سازی و استفاده از داده ها و اطلاعات مکانی در سطوح مختلف می باشد که به منظور کاهش موانع در دسترسی ها و استفاده از اطلاعات مکانی و جلوگیری از دوباره کاری ها در تولید اطلاعات مکانی استفاده می شود  و نتیجه آن تسهیل در روند تصمیم گیری و مدیریت یک سازمان و جامعه است.

 

اهداف:

توسعه زیرساخت های اطلاعات مکانی(SDI    )به عنوان یک بستر توانمندسازی می­تواند کمک شایانی به ساده­ سازی تبادل داده­ها و منابع بین سازمان­های مختلف بنماید. SDI     این امکان را به کاربران مختلف می­دهد تا با یکدیگر همکاری وسیعتری داشته باشند و به نیاز بازار پویای کنونی پاسخ بهتری ارائه نمایند. همچنین SDI     بعنوان زیرساخت مشترک برای بهبود دسترسی به منابع و سرویس ها کمک شایانی به تولید کنندگان و استفاده کنندگان یک سازمان و یا یک جامعه می کند.

مزایا و کاربردهای SDI :

·         تسهیل در تبادل، ادغام و به کارگیری اطلاعات مکانی

·         افزایش منافع اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی حاصل از سرمایه گذاری های انجام شده بروی داده­های مکانی موجود توسط سازمانهای مختلف

·         تسهیل در توسعه بازار اطلاعات و صنعت

·         ارایه خدمات نوین و بهینه به کاربران با استفاده از فناوری اطلاعات

·         افزایش امنیت اجتماعی با به کارگیری اطلاعات مکانی در مدیریت بحران

·         ایجاد فرصت­های جدید شغلی 

ارایه خدمات بهینه به کاربران با بهره­گیری از اطلاعات مکانی و بهره­گیری بیشتر از بستر­های توانمندسازی.

 

چگونگی اجرای پروژه:

این پروژه بصورت درون سپاری انجام می گردد. مدیران و کارشناسان سازمان فاوا و شهرداری اصفهان نقش اساسی در انجام این پروژه دارند.آقای دکتر عباس رجبی فرد, رئیس مرکز SDI و مدیریت زمین دانشگاه ملبورن استرالیا و همچنین رئیس انجمن SDI جهانی در این پروژه به عنوان مشاور انتخاب گردیده و راهبری پروژه را بر عهده دارند.

فعالیتهایی که در این پروژه انجام می شوند عبارتند از جلسات هفتگی کارشناسی بصورت غیرحضوری(اینترنتی) با مشاور پروژه و تبادل نظر و استفاده از تجربیات سایر کشورها، برگزاری جلسات با مدیران شهرداری، برگزاری سمینارهای فرهنگ سازی، تهیه خبرنامه دوماهانه SDI و توزیع در سطح شهرداری و برخی ارگانهای شهری مرتبط با اطلاعات مکانی، تهیه و تدوین استانداردها، دستورالعمل ها و اسناد راهبردی SDI و سازمان دهی تشکیلات مورد نیاز در شهرداری از قبیل شورای SDI می باشد. در حین انجام این پروژه برخی فعالیتها چنان پزرگ می شود که به پروژه جدیدی تبدیل می گردد( به عنوان مثال تهیه سیستم کاتالوگ داده های مکانی)

 

وضعیت جاری پروژه:

فاز اول پروژه فرهنگسازی(برگزاری سمینار، توزیع خبرنامه) و مطالعه و تدوین اسناد مرتبط می باشد. همچنین  در این فازمشاور در حال شناخت وضعیت موجود شهرداری اصفهان و برنامه ریزی جهت روند پیاده سازی می باشد.

 

زمان‌بندی پروژه طبق قرارداد و پیش‌بینی اجرای پروژه:

زمان شروع پروژه اول شهریور سال 1388 بوده و مدت قرارداد یک سال می باشد.

 

مشکلات جاری پروژه:

کمبود کارشناس فنی مرتبط با اطلاعات مکانی در محدوده شهرداری اصفهان از اهم مشکلات این پروژه می باشد. به اینصورت که کارشناسان موجود در سازمان فاوا و شهرداری اصفهان باید قسمت عمده وقت خود را به فعالیتهای زیرساختی سامانه های اطلاعات مکانمند اختصاص دهند، لیکن به دلیل وجود فعالیتهای روزمره شامل سرویس دهی نقشه ای به شهرداری و سایر قسمتهای فنی سازمان فاوا و پشتیبانی نقشه ها و نرم افزارهای جاری سامانه های اطلاعات مکانمند(GIS) این مهم در حال حاضر میسر نمی شود و نیاز است متخصصین بیشتری در شهرداری و سازمان فاوا جذب گردند.

 

تأثیرات و نتایج حاصل از پروژه:

با اجرای این پروژه ،ارتباط جهت تبادل اطلاعات مکانی بین بخش های مختلف شهرداری اصفهان برقرار و از هزینه ای اضافی جهت تولید مجدد داده ها کاسته خواهد شد. در گامهای بعدی استانداردها و دستورالعمل های مورد نیاز برای تهیه نقشه های مختلف تهیه خواد شد و سرویس دهی مکانی به سیستم های اطلاعاتی، ذینفعان شهرداری و شهروندان بصورت اصولی انجام خواهد گرفت.

 

توضیحات:

امروزه اهمیت راه اندازی زیر ساخت اطلاعات مکانی به عنوان بستر توانمند سازی جهت کمک به تعامل بهتر سازمانها و یا جوامع ، و همچنین تسهیل در جمع آوری، ادغام، نگهداری و تبادل اطلاعات و سرویسهای مکان مرجع بیش از پیش مورد توجه واقع شده است. استفاده ازSDIبه منظور جلوگیری از دوباره کاری ها و بالا بردن قابلیتهای نهفته در اطلاعات مکانی وافزایش بهره وری از سرمایه گذاری های انجام شده در بخش های مختلف یک سازمان و یا یک جامعه در جهت افزایش کارائی و بهره وری و دستیابی به اهداف توسعه پایدار, لازم و ضروری است..

 

منابع:www.isfahan.ir

آشنایی با مکتب اصفهان

در مکتب اصفهان کل در یک نگاه قابل درک می شود و مفهومی مجزا از اجزای خویش می یابد مفهومی که نشان می دهد کل، مجموعه ای از اجزا متشکل خود نیست.

 

جزء نیز در مقیاس خویش کامل است و وحدت را نشانگر است. در عین آنکه در ترکیب با اجزای متشابه یا متباین مجموعه بزرگتر و واحدی را سبب می شود.

 

از دیگر ویژگی ها، فضای انسانی به جای مقیاس انسانی است. مقیاس انسانی در برابر آمد و شد انسان از عروج به فرود و بر عکس رنگ می بازد.

 

سیال بودن و تداوم فضایی

 

مکتب اصفهان در شهر سازی با عنایت عالم همه منظر اوست از ایجاد نقطه گریز دید و توجه تام و تمام به یک نقطه حذر می کند.نه این بودن و نه آن بودن اصل و مفهومی است که از ذره تا کلان فضای این مکتب دیده می شود.

 

تعادل فضایی و توازن کالبدی هماهنگی و هماوایی عناصر متباین در معرفی یک مفهوم با یک عنصر واحد سبب می شود تا اصل تقارن و فضای متقارن در این سبک معنا نداشته باشد.

 

جهان بینی متکی بر مفاهیم عرفانی در شهر سازی مکتب اصفهان بران است که سلسله مراتب فضایی در هر مقیاس بازتابی از اصل وحدت بخش جهان باشد.

 

مکتب اصفهان بی آنکه در پی ساخت و بر پایی بناهای یادمانی باشد خود به یادمان تبدیل می شود در گفتگو با مردم قرار می گیرد از آنان هویت می یابند و به بناها هویت می بخشند.

 

در مکتب اصفهان شهر در محیط پیرامونی مستحیل می شود.

 

برج و باروی شهر نه به عنوان یک عنصر متمایز کننده شهر از روستا که به عنوان حصاری برای تعریف محدوده کالبدی شهر به کار گرفته می شدر این مکتب رونق و آبادی شهر نه از باز سازی شهر کهن بلکه از ایجاد مجموعه های شهری جدید در کنار شهرکهن دنبال شود. آنچه دراین میان اهمیت دارد بیان هماهنگ و هماوای فضاهای شهری است.

 

برای پی بردن به نقش مکتب اصفهان برای هر ویژگی می توان مثالی آشنا و واضح در این شهر پیدا کرد که بیانگر این مکتب است.

 

تمام ویژگی ها در شکل گیری شهر اصفهان نقش دارند اما ویژگی آخر تاثیر بسزایی در توسعه شهراصفهان داشته است. رونق و آبادی شهر نه از باز سازی شهر کهن بلکه ازایجاد مجموعه های شهری جدید در کنار شهر کهن دنبال می شود در اصفهان عصر صفوی شهر کهن در شمال شرقی زاینده رود قرار داشت که میدان نقش جهان در این محدوده قرار داشت.

 

با توجه به این ویژگی فرح آباد، جلفا، عباس آباد، خواجو و محله شاهی در کنار شهر کهن به عنوان محلات جدید و اما با برنامه ریزی ساخته شد.

 

 

 

 

 

 

 

از دانشمندان و اندیشمندانی که تاثیر در شکل گیری مکتب اصفهان داشته اند میرداماد، میر ابوالقاسم میر فندرسکی، فیض کاشانی، مجلسی دوم و ملاصدرا را نام برد اما شیخ بهایی تاثیری بسزایی در شکل گیری مکتب ا صفهان داشته است.او با نظریه حکمت یونانیان و حکمت ایمانیان خود که از اشعار قرن 11 او بدست آمد تاکید بر آن داشت که ارسطو و بوعلی سینا اسلام را زیر لگد های خود خفه کرده اند. او در این راه به درجه ای از کمال روحی ورای اصول و قواعد نظری رسیده که همه اثارش سرشار از ارزشهای معنوی است. آثار او گواه توازنی است که میان علوم ظاهری و باطنی، مباحث ما بعدالطبیعی و جهان سیاسی برقرارشده است. این توازن شاهد رابطه ای است که میان وجوه مختلف سنت برقرار باشد شیخ بهایی بی اعتباری تمام علوم را در برابر عرفان نشان داد در حالی که خود در تمام علوم خبره بود این چنین شد که از دل حکمن ایمانی مکتب اصفهان متولد شد.

 

یکی دیگر از دلایلی که شیخ بهایی تاثیر بسزایی در شکل گیری این مکتب داشت از توجه و معنی شعر

 

این وطن مصر و عراق و شام نیست

 

این وطن شهری ست کان را نام نیست

 

ای خوش آن کو یابد از توفیق بهر

 

کاورد رو سوی این بی نام شهر

 

بدست می آید. شیخ بهایی شیعه بود اما در کشورش آزار و اذیت شیعه رواج داشت. او به ایران امد و تصمیم گرفت کاری کند که به تمام کشور های همسای به خصوص کشور زاد گاهش ثابت کند ایران که دارای مذهب شیعه است از پیشرفته ترین کشور هاست و بالاتر از تمام همسایگانش. او می خواست برتری شیعه را ثابت کند.

 

هویت در لغت یعنی بیان یا نمایش ماهیت شی یا پدیده در ذهن آدمی. به کارگیری تعابیری همچون ((من))، ((خود))، ((شخصیت))، ((تعلق)) نشان می دهد که برای انسان اعم از فرد و اجتماع موضوعی به نام هویت مطرح می باشد که جملگی متعلقات و وابستگیها و فعالیتهای انسان به آن اطلاق می شود. نقش شهر. محیط زندگی انسان در تبیین و احراز و تقویت و نمایش باورها و جهان بینی و فرهنگ جامعه و در نتیجه در تجلی هویت جامعه و تبع ان هویت انسان به عنوان نقش غیر قابل انکار ظا هر می شود.

 

برای تعریف هویت شهر و همچنین هویت عناصر شهری و عمارت، مد نظر داشتن اصل وحدت در کثرت و همچنین توجه به رابطه انسان و فضا ضروری است.

 

برای هویت بخشیدن به محیط مصنوع باید مطلبی رعایت شود و آن این است که ((همانگونه که در بحث فرد و اجتماع مطرح است که هر کدام باید جایگاه خود را داشته باشند در هویت بخشیدن به اثار انسانی و اصولا در تبیین و تعریف هویت برای آثار انسانی از جمله عمارات ،عناصر شهری و کل شهر نیز باید این رویه رعایت شود))

 

شهر ها دارای یک سری رویدادهای خاطره انگیزی یا همان رویدادها و حوادثی که موجب تغییر مکانی از مکان دیگر می شود که می تواند به تعریف هویت شهر کمک کند.

 

در شناخت شهر هویت شهر باید هر دو تصویر عینی و ذهنی آن یعنی شهر ساختار و کالبد شهری و کارکرد اقتصادی آن، فضاهای عمومی و ... و نیز عوامل ذهنی گروههای اجتماعی ساکن، سطح ادراک و شعور اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد.

 

هویت شهر اصفهان باید از 3 جهت مورد بررسی قرار گیرد:

 

1)هویت اجتماعی

 

2)هویت کالبدی

 

3)هویت طبیعی

 

برای شناخت هویت اجتماعی شهر اصفهان باید به بررسی آیین ها و مراسم علی الخصوص مراسم مذهبی بپردازیم. به طور خلاصه تاثیر این مراسم و آیین ها را در ساخت مساجد متعدد، سقاخانه ها، هیئت ها و... می توانیم ببینیم یعنی هویتی اسلامی که اصفهان را شهری اسلامی معرفی می کند.

 

برای تعریف هویت کالبدی شهر اصفهان به میدان نقش جهان، چهار باغ و ... توجه می کنیم با شناخت دقیق میدان و اصول و قواعد ساخت آن توسط شیخ بهایی باز هم به هویت اسلامی شهر اصفهان پی می بریم. اما همواره اصفهان کوشیده است ورای مذهب و نام باشد.

 

هویت طبیعی شهر اصفهان برگرفته از رودخانه زاینده رود و مادی هاست که آب زنده رود را در رگ شهر جاری می کنند.  

 

از نظر سازمان جهانی گردشگری خوشبختانه ایران در ردیف 10 کشور اول جهان از نظر جاذبه های گردشگری قرار دارد که به تدریج پس از سال 1989 میلادی و با خاتمه جنگ عراق علیه ایران ،به جرگه کشور های توریستی پیوست . اما ایران فعلا از نظر در آمدی در رده هفتادم صنعت جهانگردی در سطح جهان قرار گرفته است که با توجه به مقررات داخلی کشور اسلامی ایران که بیشتر موافق با پذیرش توریست های فرهنگی است این انتظار وجود ندارد که در حالت آرمانی تا رتبه دهم جهانی بالا رود.البته حرکت های آغاز شده در ایجاد زیر ساخت های لازم برای گردشگری نوید سیری صعودی و قابل توجه در این زمینه را میدهد.

بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در سال 1389(ه.ش)در صد ملیت جهانگردانی که به ایران و اصفهان سفر نموده اند به ترتیب 46% و31% خاورمیانه ای 19% آسیایی،3%آمریکایی و 1% آفریقایی بوده اند.

در بررسی های دقیق تر درصد ،ملیت گردشگران از فرانسه 14.8%،آلمان10%،ژاپن8.3%،عربستان 7.8%،ایتالیا6.9 %،بحرین 5.4%،اسپانیا 4.5%، کویت 3.3% ،انگلستان 2.9 %،هلند 2.8 % و از سایر کشور ها 33.25 می باشند .ملیت جهانگردانی که در سال 1389 از اصفهان بازدید نموده اند جمع ا 175کشور مختلف را شامل میشود

تعداد کل تخت های موجود در شهر اصفهان طبق آخرین آمار معادل5000 می باشد که زمینه بالایی را برای رشد واحد های اقامتی موجود در سالیان اخیر نشان می دهد. در ارتباط با راهنمایان گردشگری آمار روشن می کند :60% انگلیسی زبان ،15%آلمان میزبان ،11%فرانسه زبان ،8%عربی زبان و 6،ایتالیایی زبان می باشند که میزان رضایت کلی از نحوه ی عملکرد آنها در مجموع بالای 70%ارزیابی شده است.تعداد کل شاغلین در صنعت جهانگردی به ترتیب :در هتل ها و مهمان سرا های اصفهان بالغ بر 2053نفر ،دفاتر خدمات جهانگردی 730 نفر و تعداد راهنمایان جهانگردی دوره دیده نیز 418 نفر بر آورد شده اند.

 

منبع :"اصفهان بهشتی زیبا اما زمینی: نوشته دکتر محمود رضا شایسته و منصور قاسمی

عالی قاپو

(به ترکی به معنی «درگاه بلند»

 ساختمانی است که در واقع درب ورودی دولتخانه

صفوی بوده‌است

 و در ابتدا شکلی ساده داشته و به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف‌الله واقع شده‌است. ارتفاع آن 36 متر است و 6 طبقه دارد که با راه‌پله‌های مارپیچ می‌توان به آنها رسید.

این بنا پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان توسط شاه عباس اول بین سالهای 971 تا 977 خورشیدی بعنوان مقر و دولتخانه حکومتی سلاطین صفوی شروع به ساخت شد.

مدت زمان ساخت

 

نگاره‌ای از عالی‌قاپو که در سال 1286 خورشیدی توسط یک جهانگرد اروپایی به نام ا. هولتسر گرفته شده‌است.

این عمارت طی 5 مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول بخصوص شاه عباس دوم و شاه سلیمان بین 70 تا 100 سال ادامه و تکمیل یافت. حتی به دلیل وجود کتیبه‌ای بخط نستعلیق در زمان شاه سلطان حسین آخرین پادشاه صفوی، تزئینات طبقه سوم اضافه یا مرمت شده‌است.

استادکاران و معماران بنا

کتیبه یا سند مستندی مبنی بر عنوان نام معمار بنا در دست نیست ولی به احتمال زیاد معمار بنا یکی از استادان و معماران مهندس معروفی چون استاد علی اکبر اصفهانی یا استاد محمدرضا ابن استاد حسین بنای اصفهانی دو معمار مشهور مساجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله بوده‌است.

وجه تسمیه

قاپو یا قاپی در زبان ترکی به معنی در، درگاه و ورودی است و عالی به معنی باشکوه، بزرگ و با ارزش می‌باشد. گفته می‌شود که در اصلی بنا را شاه عباس از نجف و مقبره علی به این مکان انتقال داده‌است. کتیبه بالای سردر ورودی با عنوان انا مدینه العلم و علی بابها و استقرار 110 توپ جنگی در مقابل کاخ به حساب ابجد نام علی را عنوان می‌نماید (ع=80، ل=20، ی=10).

تزئینات داخلی و خارجی بنا

 

نمای پشت عالی‌قاپو

تزئینات خارجی بوسیله آجر که در لچکها (قسمتهای هلالی در بالای هر ورودی) بوسیله کاشی هفت رنگ و تزئینات و خطوط اسلیمی می‌باشد و تزئینات داخلی بوسیله نقوش زیبای گل و بته و شکارگاه و حیوانت و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی و کشته بری) و یا مینیاتورهای تصویری ایرانی (به سبک نقاشی‌های رضا عباسی) و خارجی (بوسیله نقاشان اروپایی که در زمان شاه سلیمان در دربار صفوی حضور داشتند به سبک نقاشی اروپایی به سبک توسط نقاشان معروفی مانند آنژل ولوکار) می‌باشد.

مراحل پنجگانه ساخت بنا

مرحله اول

ساخت بنایی تنها به عنوان ورودی جهت سایر بناها و مجموعه کاخهای سلطنتی

مرحله دوم

در این مرحله لزوم گسترش بنا و اضافه نمودن طبقات فوقانی بدلیل گسترش پایتخت و افزایش جمعیت شهری و با اهمیت جلوه دادن مقر حکومتی احساس گردید. بدین منظور طبقات سوم و چهارم و نیم طبقه پنجم اضافه گردیدند.

مرحله سوم

تکمیل ساختمان برجی شکل کاخ با اضافه نمودن آخرین طبقه (معروف به سالن موسیقی).

مرحله چهارم

اضافه نمودن پیش زدگی به سمت میدان نقش جهان جهت افزایش طول کاخ و تبدیل آن به ایوان ستوندار در مرحله بعدی ساختمان

مرحله پنجم

اضافه نمودن 18 ستون به ایوان با فضا ایجاد شده مرحله قبل بعلاوه ایجاد پله‌های شاهی و ساخت و تکمیل سیستم آبرسانی بنا جهت انتقال آب به طبقات به خصوص حوض مسی ایوان

پله‌های کاخ

این کاخ در حال حاضر دارای سه دستگاه پله، شامل دو دستگاه پله مارپیچ بصورت قرینه در قسمت غربی ساختمان و یک دستگاه پله بصورت پلکانی (بصورت چند پله و اتاقهای بین راه به شکل زیگزاگی) معروف به پله‌های شاهی که به منظور تشریفات ساخته شده‌است.

طبقات ششگانه بنای عالی قاپو

بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود 36 متر تا کف بازار بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده‌است. بدلیل اضافات و الحاقات معماری در هر سو نمایی متفاوت دارد به طوری که از جلو بنا از میدان نقش جهان 2 طبقه از پشت ساختمان 5 طبقه، از طرفین بنا 3 طبقه و با احتساب طبقه همکف بعنوان اولین طبقه، در کل 6 طبقه می‌باشد.

در ایران برخی مناره ها قابلیت تکان خوردن را دارند که به اصطلاح به آنها منارجُنبان می گویند. از معروفترین منارجنبان های ایران یکی در اصفهان و دیگری در شهرستان اردکان و در بخش خرانق واقع شده اند.

 

منارجنبان اصفهان یکی از آثار تاریخی این شهر است که عارفی به نام «عمو عبدالله گارلادانی» در آن به خاک سپرده شده است.

در گذشته منارجنبان از شهر جدا و در دهکده ای به نام «کارلادان» قرار داشت. ولی امروزه این بنا جزو اصفهان است و در نزدیکی محلی به نام نصرآباد قرار دارد. این ساختمان با کاشی‌های لاجوردی رنگ به شکل ستاره چهارپر و اشکال دیگری به شکل کثیرالاضلاع فیروزه‌ای رنگ زینت یافته است.

این بنا به صورت یک بقعه و دو مناره است که بر روی مزار «عموعبدالله بن محمود صقلابی» ^[1] از پارسایان نامآور سده هشتم هجری بنا شده و سنگ قبر آن مورخ به سال 716 هجری، هم‌زمان با اواخر پادشاهی «اولجایتو» ایلخان مسلمان مغول است.

ویژگی‌های بنا

شهرت این بنای کوچک با پهنای نه متری و بلندای هفده متری هر مناره‌اش به سبب تکان خوردن منارهای آن است. با تکان دادن یکی از مناره‌ها مناره دیگر و کل ساختمان نیز تکان می‌خورد. ایوان بنا به سبک مغول ساخته شده‌است. ولی شکل مناره‌ها نشان می‌دهد که آنها را اواخر دوره صفویه به ایوان اضافه کرده‌اند.

تکان خوردن مناره‌های این بنا تا مدت‌ها برای دانشمندان پرسش برانگیز بود. معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده است. منطقی‌ترین علتی که برای تکان خوردن مناره‌ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده رزونانس است. چون مناره‌ها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می‌گذارد.

ایوان منارجنبان یکی از نمونه‌های سازه‌های سبک مغولی ایران است و از آن دوره کاشیکاریهایی هم دارد. مناره‌ها بعداً و در تاریخی که درست معلوم نیست و احتمالاً در پایان روزگار صفوی به ایوان مزبور اضافه شده و با حرکت دادن یکی از آنها، دیگری نیز حرکت می‌کند. اما نکته جالب در این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمی‌آید.

 

  

  

پل بابا رکن الدین یا پل خواجو، در شهر اصفهان و بر روی رودخانه زاینده‌رود در شرق سی و سه پل قرار دارد .این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره? ثبت 111 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

این پل را پل شاهی و بابا رکن الدین و شیراز و حسن آباد هم نامیده‌اند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال 1060 هجری قمری بنا شده‌است. درازای پل 133 متر و پهنای آن 12 متر است. این پل را به نامهای دیگری نیز خوانده‌اند ولی به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو بنام است.

پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زاینده رود مشهورتر است. این پل که در دوران صفوی یکی از زیباترین پلهای جهان به شمار می‌رفت، بیشتر به منزله سد و بند بوده است. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه نشین) نامیده می‌شود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده می‌شدند.

در گوشه‌های ضلع شرقی پل خواجو دو شیرسنگی وجودداردکه ظاهرا"نمادسپاهیان بختیاری ومحافظ اصفهان در عصرصفویه هستند. این پل دارای 24 دهانه است که از مکعب‌های به دقت تراش‌خورده ساخته شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود گردیده است.

با این‌که در حفاظت و مرمت آثار تاریخی، اصلی به نام حفظ اصالت و سندیت طرح و ماده تشکیل‌دهنده اثر وجود دارد ولی دست‌اندرکاران جمهوری اسلامی در سال 1388 با تعویض سنگ‌های قدیمی پله‌ها با سنگ‌های جدید به اصلیت این بنای اصیل ایرانی آسیب زدند.

شعرای اصفهان درباره پل خواجو اشعار زیبایی سروده و در این سروده‌ها زیبایی‌های آن را ستوده اند. از جمله این سروده‌ها قصیده بلند صائب تبریزی در وصف یکی از روزهای جشن و چراغانی در کنار این پل است. به نوشته تاریخ نگاران و پژوهشگرانی که درباره سلسله صفوی بررسی کرده‌اند، هدف شاه عباس دوم از ساختن پل خواجو پیوند دادن دو محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز بوده است. گردشگران و جهانگردانی که در دوره‌های گوناگون به اصفهان آمده‌اند، زیبایی‌های پل خواجو را ستوده، آن را در زمره شاهکارهای جاودانه معماری ایرانی و اسلامی به شمار آورده‌اند.